احیاء و بازسازی باغ کهنه فین

شهر کاشان در حاشیه کویر در فاصله 220 کیلومتری جنوب شهر تهران و 86 کیلومتری جنوب شهر قم در استان اصفهان واقع است. ناحیه‌ای که باغ فین در آن قرار گرفته‌است، به نام فین کوچک معروف بوده و موقعیت آن در جنوب غربی شهر کاشان می‌باشد. باغ تاریخی فین در منتهی‎الیه جنوب شرقی جاده فین (خیابان امیرکبیر) در شهر کاشان و در مجاورت مظهر چشمه تاریخی سلیمان قرار گرفته‌است. 

 

فین در بخش مرکزی شهرستان کاشان واقع شده است و دارای دو قسمت جداگانه فین بزرگ و فین کوچک می باشد، و بعضی آن را فینین نامند. فین در شش هزار گزی باختر کاشان قرار گرفته است و به واسطه کثرت اشجار و آب و هوای خوب یکی از تفرجگاههای اطراف کاشان است، آب آن از چشمه معروف سلیمانیه و سفیدآب تأمین میشود. طبق نوشته دونالد ویلبر در کتاب باغهای ایرانی و کوشکهای آن: "وقتی مسافر به شهر تاریخی کاشان نزدیک میگردد میتواند در سمت راست جاده، باغ فین را با سروهای زیبایش مشاهده کند، با بازدید از این نقطه میتوان گفت مهمترین نقطه این شهر را دیده است." 

 

وجود باغ فین به دوران آلبویه منسوب است که از این دوران شواهدی در دست نیست و اثبات این مطلب نیاز به تحقیقات و کاوشهای باستان شناسی دارد. بعد از این دوران نیز وجود باغ فین را به دوران ایلخانی منسوب کرده اند. در دوران آغازین حکومت شاه اسماعیل صفوی (909 هجری قمری) مردم کاشان که از رسمی شدن مذهب شیعه به شوق آمده بودند، مشتاقانه در انتظار دیدار شاه محبوب خود به آذینبندی کوچه و خیابان شهر پرداختند. شاه اسماعیل به کاشان آمد، در باغ فین جلوس کرد، و در سرچشمه فین بار عام داد. همه اقشار مردم در این جشن و سرور شرکت کردند و پس از مراسم تشریفات به طعام دعوت شدند. 

 

با گذشت سالیان دراز این منطصقه نیز رنگ کهنگی به خود گرفته است و نیاز به مرمت پیدا گرده است. از اینرو مرمت گران ایرانی در پی بازسازی و احیاء ان بر آمده اند. در این راستا خانم مریم رضایی‌پور مدیر گروه پژوهشی باغ و منظر پژوهشکده آبنیه و بافت خبر داد: این گروه طرح احیاء و باززنده سازی باغ کهنه فین و طراحی مسیر باغ کهنه تا باغ فعلی را به پایان رسانده و آمادگی آن را دارد تا در هفته پژوهش پیرامون آن نشستی برگزار کند. باغ فین کاشان به لحاظ موقعیت ویژه و ممتازی که در میان باغ‌های تاریخی ایران دارا می باشد و اکثر صاحبنظران آنرا نمونه کاملی از باغ سازی به سبک ایرانی می دانند، از اهمیت ویژه ای برخوردار است. 

از آنجایی که یکی از مهمترین مسایلی که باید در خصوص یک اثر تاریخی مد نظر قرار گیرد توجه به حریم و عرصه آن اثر است لذا با توجه به اینکه حریم باغشاه فین در گذر زمان دستخوش تغییراتی فاقد برنامه ریزی لازم شده است و به بیان دیگر این حریم مورد تجاوز ساخت و سازهای بی مورد قرار گرفته است و این روند رو به رشد نیز میباشد، لذا ضروری است که هرچه سریعتر حریم اصلی باغ مشخص و احیا شود.
موضوع حایز اهمیت دیگری که اساس این تحقیق تلقی خواهد شد، باغ کهنه فین است که روزگاری پیش از حیات باغ نو مهمترین باغ منطقه محسوب می شده است. این باغ که امروزه خیابان امیرکبیر آن را به دو نیم تقسیم کرده، الگویی برای ساخت باغ فعلی بوده که در زلزله سال 987 ه.ق. ویران شده است. لذا به عنوان باغشاه کهنه مطالعه و بازیابی ساختارهای فضایی آن و ارایه طرحی جهت ساماندهی آن ضروری بوده است.