کتاب «معمارى خانههاى ایرانى» بیانگر مرور همه جانبه معمارى و هنرهاى سنتى ایران است و براى هنرمندانی که از تاریخ تمدن و فرهنگ ایران آگاه هستند، معمارى ایرانى را به تصویر میکشد.
اهمیت کتاب «معماری خانههای ایرانی» در کامل بودن تحقیق و ماهیت گسترده پژوهشى آن است، بهطورى که پیوند چشمگیرى بینتاریخ، معمارى، هنرهاى تزئینى و برنامهریزى شهرى ایجاد مىکند.
این اثر براى کسانى که ازتاریخ تمدن و فرهنگ ایران آگاه هستند و معمارى ایرانى را نیز مىشناسند ولى منبعى که جنبههاى مختلف این مباحث را به شکلى معقولانه و منطقىکنار هم قرار دهد، در دسترس ندارند، بسیار سودمند است و به محققان این رشته کمکهاى بسیار ارزشمندى مىرساند.
دکتر«فاطمه کاتب» انگیزه اصلى انتخاب موضوع این کتاب اشاره کرد و گفت: «دلیل اصلى این انتخاب، در درجه نخست، توجه دادن ایرانیان مخصوصا نسل جوان به زندگى در خانههایى است که باید معنویت در آن شکل بگیرد. نخستین فضایى که در شکلگیرى شخصیت انسانها تاثیر دارد، همان مکانى است که فرد در آن زاده میشود و این مکان، بسیار ارزشمند و مقدس است.»
وی در ادامه افزود: «شأن مکانى که در آن درس اخلاق، حرمت، محرم و نامحرم و... مطرح می شود قابل تأمل است. از این روست که خانه باید الگویى داشته و طراحى آن داراى ویژگىهایى باشد که تمام خواستهاى انسانى که داراى ریشههاى مذهبى قوى است در آن شکل بگیرد و شخصیت اجتماعى افراد به تکامل برسد؛ ولى امروزه الگوى زندگى ما بنا به دلایل مختلفى دچار تغییراتى شده است.»
وی گفت: «براى آپارتماننشینان که زندگى را در قوطىهایى بهنام خانه تجربه مىکنند که از انعطاف روح انسانى بهرهاى ندارند، دیگر خبرى از زیبایىهایى که در معمارى گذشته داشتهایم نیست و امروزه باید راهکارهاى جدیدى را به کار ببریم تا باز هم نشاط و شادى و معنویت را درون خانهها بیابیم.»
دکتر «فاطمه کاتب» پژوهشگر و استاد رشته معماری از سال 1360 و بعد از آن فعالیتهاى فرهنگى و آموزشى خود را شروع کرد و به عنوان نخستین بانوی رئیس دانشگاه، ریاست دانشگاه الزهرا(س) را برعهده گرفت و توانست واحدهاى درسى رشته معمارى را به انجام برساند. در دانشگاه تهران نیز مسوولیت دو دانشکده را در رشتههاى هنرهاى تجسمى و کاربردى عهدهدار شد. همچنین براى نخستینبار رشته صنایعدستى را در ایران پایهگذارىکرد.
وی بعد از چندین سال که در فضاهاى آموزشى هنر و توسعه آن فعالیت داشت، براى اخذ مدرک دکترا به انگلیس رفت و در آنجا هم به دلیل سوابق آموزشى، براى نخستینبار رشته «مرمت ساختمان» را با همکارى دانشگاه پایهگذارى و واحدهاى درسى رشته معمارى را در کشورهاى مالزى و یونان برنامهریزى کرد و به همین دلیل مدرک فوق تخصص (فیلوشیپ افتخارى) آن دانشگاه به او اعطا شد.