هنر معماری و بازارها

بازار در زبان پهلوی «واکار» و «وازار» آمده و به معنای محل داد و ستد و اجتماع است. بازار در تمدن ایران و جهان سابقه چند هزار ساله دارد.
از همان هنگام که انسان موفق به تولید محصول بیشتر از نیاز خود گردید و به فکر مبادله آن با دیگر محصولات و تولیدات مورد نیاز خود افتاد، مراحل شکل گیری بازار آغاز شد. برای این منظور ابتدا فضاهای بازی در مجاورت روستاهای بزرگ به این کار اختصاص دادند که در فصولی از سال و به تدریج در روزهایی از هفته، محل اجتماع، داد و ستد و مبادله منطقه می شد. سپس با گسترش جوامع و مبادلات، زمان، مکان، شکل و ساختار آن نیز دچار تغییرات و تحولات تکاملی گردید و به تدریج از حالت موقت به دایمی و از وضعیت فاقد سرپناه و معماری به ساختارهای معماری متشکل و دایمی تبدیل گردید.
در دوران اسلامی، شهرنشینی گسترش یافت و بسیاری از شهرهای کوچک قدیمی توسعه یافتند و شماری شهر جدید در برخی نواحی کشور به ویژه در نواحی مرزی یا ارتباطی ساخته شد. در بعضی از شهرهای جدید مانند کوفه و بصره، فضایی باز برای بازار در نظر گرفتند که فروشندگان و کسبه، ابتدای روز به آنجا می رفتند و بساط خود را در هر جا که می یافتند پهن می کردند و تا هنگام شب می توانستند در آنجا باشند. به عبارت دیگر، فضایی به عنوان بازارگاه در نظر گرفته می شد که جای ثابتی برای افراد وجود نداشت، اما به تدریج و پس از گسترش یافتن این شهرها، کم کم فضاهایی به صورت دکان های ساخته شده در بازار بنا گردید و بازاری دائمی در بخشی از شهر شکل گرفت. 

بررسی روند آفرینش وخلق یک اثر در معماری

انسان به واسطه انسان بودن، نیازمند آفرینش است؛ نیازمند کشف رموز طبیعت و دست یابی به مفاهیمی است که آفرینش او و خلقت جهان را معنی کند، گویا که در هر خلقتی از جانب وی، به خلقت خویش نزدیک تر و آگاه تر می شود؛ آگاهی به جانب همه شناخته ها و ناشناخته های هستی که در تب و تابی بسیار من درونی هر شخصی را به خود می خوانند.
زمانیکه قلم به دست می گیری و یافته های خویش را به صورت شعری یا نقش بندی از آب و رنگ بر پهنه سفید کاغذ می گسترانی، قبل از آنکه بدانی و بپنداری طبیعت به شوری عظیم، به همراهی تو برخاسته و دریچه های الهام خویش را در ذهن تو گشوده است و تو را به زایشی دوباره می خواند و هر بار نوتر از قبل، گستره ذهن تو را به مفاهیمی جدید می آلاید و خواهان بی آلایشی ذهن توست که همواره گذرگهی برای افکار و اندیشه های نوتری باشد.
دنیایی که اکنون پذیرای ماست در رابطه ای تنگاتنگ با انبوهی از الگوهای ذهنی و مفاهیم فکری، آنهم در بعدی وسیع و قابل دسترس، مراحلی جدیدی از تاریخ انسانی را سپری می کند که در عین حساسیت و برانگیختگی خاصی که به همرا دارد، مخاطبان خود را در بستری هزار تو از یافته ها و اندیشه های نو، آنهم با گوناگونی بسیار آنچنان درگیر می کند که رهایی از آن و حتی بازگشت به تعادل اولیه نیز ناممکن به نظر می رسد.
انسان مدرن آنچنان در یاقته ها و ساخته های خویش غرق شده است و بیگانه از طبیعت. دیگر کمتر کسی را می توان یافت ذهنی دور از پیش داوری های علمی و مفاهیم پایه ای دانش و هنر، در خلقت و عظمت طبیعت به تفکر و تعمق بپردازد. هرگز نباید فراموش کنیم که یک فکر خوب در فضایی مناسب ساخته و پرداخته می شود و داشتن بستری مناسب و امکاناتی نسبی، مستلزم برخوردی زیربنایی و آینده نگر است.

از خیال تا فضا، موسیقی در معماری

آرش تهرانی

The space of imagination, music, architecture
Arash Tehrani 

ارتباط هنرها با یکدیگر مسئله ایست که همواره از آن میان هنرمندان صحبت می شود. تأثیر گذاری و تأثیر پذیری هنرها بر یکدیگر همواره در طول تاریخ هنر، امری ایده پرور و پیشبرنده بوده است. با اینکه عده ای معماری را از هنرهای هفتگانه نمی دانند و برخی آن را مجموعه ای از هفت هنر به اضافه هنر هشتم (عکاسی) می دانند، همواره هنر بر معماری و معماری بر هنر تأثیر بسیار چشمگیری داشته اند. در دانشگاه ها و مدارس معماری اغلب گفته می شود از جمله هنرهایی که با آن درگیر و سهیم هستند، موسیقی است ولی اینکه چگونه از آن بهره برده شود کمتر بیان شده است. مقالات و مطالبی که در این باب به نگارش در آمده اند تا میانۀ راه ما را به جلو می برند و تنها دیدی شماتیک و پوسته ای در جلوی چشمانمان پدیدار می سازند. با بیان مثال و تجربیات می توان ذهن را تا سکوی حرکت جلو برد. همانگونه که مارتین هایدگر میگوید، هرگاه فلسفه و علم مدرن از گشایشِ راز هستی باز بماند، هنر آن را می گشاید و بر آن داناست و به گفته بابک احمدی، در حالی که علم با محاسبات سعی در پرده برداری از اسرار جهان دارد و گاهی از انجام آن عاجز می ماند، هنر به کشف و شهود رازها می پردازد و آن را در می یابد. برای دریافت معنی تأثیر موسیقی بر معماری و بالعکس، باید آنرا تجربه و مزه کرد.

افراد و اساتید زیادی برای پرده برداری از چگونگی بهره بردن از این رابطه دست به کار شدند. برای مثال آقای مهندس حشمتی، استاد درس "انسان، طبیعت، معماری" دانشگاه آزاد اسلامی بوشهر، با هدف باز کردن دید دانشجویان به معماری، هنر، فلسفه و تأثیرات آنها بر یکدیگر، از دانشجویان خواسته بودند که رابطه بین هنرها و معماری را بررسی و نتیجه گیری کنند. موسیقی یکی از این هنرها بود. در جلسه اول این آزمایش ابتدا دانشجویان به اینکه موسیقی با معماری مرتبط است، اذعان داشتند ولی وقتی از آنها خواسته شده بود توضیحی برای این مسئله بیابند، کار قدری مشکل شده بود و احساسات درک شده بر زبان جاری نمی شد. دانشجویان برای پیدا کردن این سوال که واقعا موسیقی چه نقشی در معماری دارد، جستاری در فلسفه، ادبیات، تئاتر و سینما زدند. در پایان نتایج جالبی بدست آمد و شعار موسیقی در معماری به معنی واقعی خود رسید.

معماری ـ هویت

« معماری » چه در مقیاس کوچک آن در نقش یک سرپناه خانوادگی و چه در مقیاس بزرگتری در حدود بناهای عام‎المنفعه و ابنیه عمومی مثل بازارها و ارگ‎های حکومتی تا مقیاس کلان شهرسازی، آئینه تمام‎نمای مجموع و برایند سلیقه سازندگان و کاربران آن است.
باستان‎شناسان گاهی از بزرگی تناسب تعداد قبرها و بقایای تدفینی یک تمدن و یا درک نوعی تعجیل در شیوه خاکسپاری و یا کیفیت گورهای عوام و خواص یک جامعه تاریخی، به حدس و گمانی نزدیک به یقین، وقوع فراگیر حادثه‎ای مرگ‎آفرین را در مقطعی از تاریخ و زمان در می‎یابند. پیشامدهایی همچون جنگ، قتل‎عام، شیوع بیماری‎های مهلک و... . حتی اطلاعاتی نیز از سطح زندگی و میزان رفاه این مردم به‎دست می‎آورند. در مواردی خاص هم ممکن است با بررسی بقایایی همچون اسکلت‎ها به نشانه‎هایی از نارسائی‎های جسمی اپیدمی و یا اقدامات پزشکی مشترکی (مثل جراحی‎های جمجه، شکسته‎بندی‎ها و امور ترمیمی دندان) برخورد نمایند.
اما گذشته از سلامت جسمی تک تک افراد یک مجموعه انسانی و یا چگونگی تأمین مایحتاج اولیه برای ادامه حیات فیزیکی و بدنی، میزان و کیفیت سلامت جمعی و یا سلامت اخلاقی، روانی و تعادل روحی و اجتماعی و کیفیت ماندگاری معنوی یک جامعه را هم می‎توان به گونه‎ای مطمئن و با تکیه بر معیاری قابل اعتنا دریافت؟
بی‎تردید این سئوال و دغدغه‎ای است که ذهن علاقه‎مندان تاریخ، اخلاق، روانشناسی، علوم اجتماعی و... را سخت مشغول کرده و روز به روز ـ با ارتقاء دگرآگاهی منتهی به خودآگاهی و تغییر نگرش‎های انسانی ـ این حساسیت افزایش پیدا می‎کند. تا جایی که با تأکید باید گفت؛ گذر به آینده‎ای افتخارآمیز جز با پاسخی شایسته به این مهم میسر نخواهد شد.

مراسم اختتامیه دوره مشترک با مدرسه AA لندن

 با سخنرانی Hanif Kara 

Closing Ceremony of the London School AA
Hanif Kara speech

تأثیر پنجره بر دانش‌آموزان مدرسه

پژوهشگران دانشگاهی به منظور دستیابی به الگوی پنجره مطلوب کلاس از دیدگاه دانش‌آموزان مدارس راهنمایی تهران تاثیر متغیرهای کالبدی پنجره را مدلیابی کردند.
شهناز پورناصری، دانشجوی دکتری دانشکده معماری و شهرسازی دانشگاه علم و صنعت ایران اظهار کرد: کیفیت نور یکی از مهم‌ترین عوامل تأثیرگذار بر جسم و روان دانش‌آموز است. مدرسه کارآمد، دارای محیط‌های آموزشی ارزشمند به لحاظ کیفیات بصری است و ایجاد این کیفیات بصری از طریق طراحی مناسب امکان‌پذیر است.

انتشار کتاب میراث معماری مدرن ایران

کتاب «میراث معماری مدرن ایران» نوشته‌ی اسکندر مختاری به چاپ رسید.
‌در مقدمه‌ی کتاب می‌خوانیم: «کتاب حاضر به معماری مدرن ایران می‌پردازد و به این نکته توجه دارد که این نوع سبک معماری نیز مانند سبک‌های پیشین ارزش‌های ویژه‌ای را در خود نهفته دارد و حفظ و نگهداری مصادیق آن به عنوان بخشی از میراث فرهنگی ایران‌زمین امری ضروری است.»
این کتاب با شش فصل: بنیان‌های معماری مدرن در ایران، مدرن اولیه و پیشگامان، زمینه‌های گسترش، مدرن در اوج، میراث معماری مدرن و دیدگاه‌های حفاظتی و خلاصه و نتیجه‌گیری همراه است. کتاب «میراث معماری مدرن ایران» در 343 صفحه با شمارگان 1500 نسخه و قیمت 13800 تومان از سوی دفتر پژوهش‌های فرهنگی به چاپ رسیده است.