نشست هم اندیشی شهرهای جهانی

---

نشست هم اندیشی شهرهای جهانی

• مهندس سید علیرضا قهاری :
  

  واژه شهرسازی برای اولین بار در سال 1315 برای آن دسته از کشورهایی به کار رفته است که در حال رشد بوده و منظومه های بزرگتری را در نظر می گرفتند . در سال 1966 کتاب شهرهای جهانی به چاپ رسید و چگونگی گسترش سریع شهرهایی چون پاریس ، توکیو و مسکو را که برای جهانی شدن آماده می شدند مورد بررسی قرار داد. این شهرها مراکز بزرگ قدرت سیاسی و مقر اصلی حکومتهای ملی و بین المللی و مقر تجارت ، سرمایه ، ارتباطات و مراکز هنر و فرهنگ هستند . در واقع منظور این است که این شهرها به تدریج از بحث ملی بودن و منطقه ای بودن خارج می شوند و به شهرهای جهانی تبدیل می شوند . یعنی در واقع حوزه نفوذشان در سراسر گیتی دیده می شود.
  جالب این است که این شهرها در آغاز شهرهایی هستند که فقط در کشورهای حوزه آتلانتیک نیستند بلکه شهرهایی مانند توکیو و مسکو هم که در شرق قرار دارند ، شهرهای جهانی در همان زمان هستند و از همان رشد برخوردارند . بعدها می بینیم شهرهایی به این جمع می پیوندند که اساسا مربوط به کشورهای در حال رشد هستند بنابراین الزاما شهرهای جهانی مربوط به کشورهای پیشرفته نیستند . در دهه های آینده قطعا میل حکومتهای محلی این است که در داخل کشورشان بتوانند حداقل یکی از شهرهایشان را به شهر جهانی نزدیک کنند و شاید چنین آرزویی برای تهران نیز وجود دارد .

• دکتر واراز مرادی :
  

  مطالعه در ارتباط با شهرهای جهانی یک ضرورت است و شهرهای بزرگ در جهان سوم به طرف شهرهای جهانی رفته اند و این امر فرایندی ضروری است . افراد شکاک پدیده جهانی شدن را قبول ندارند آنها معتقدند جهانی شدن مرحله خاصی محسوب نمی شود و فقط یک مقدار بین المللی تر شده است . گروه دیگری نیز هستند که کاملا جذب فرهنگ جهانی شده اند و بدون هیچ تاملی آنرا می پذیرند . اما گروه دیگر نظریه پردازان هستند که واقع گرایند و معتقدند که به هر حال دنیا به طرف جهانی شدن پیش می رود . ما باید در ایران مشخص کنیم که جایگاه ما کجاست از طرف دیگر بحث چهارچوب و تحلیل است .
  دیدگاهها به دو دسته تقسیم می شوند ، دیدگاه اول تک بعدی است ، دیدگاه تک بعدی می تواند اقتصادی ، جامعه شناسانه یا بحث فراغتی یا خدماتی باشد و در واقع جهانی شدن را در یک بعد آن می بینند و بر آن اساس بررسی می کنند و یا حتی آنرا به صورت ایدئولوژیک و پست مدرنیسم می بینند . دیدگاه دیگر جهانی شدن ، از اقتصاد شروع شده ولی ابعاد تازه ای به خود گرفته است که هر کدام می تواند مستقلا عمل کند .
  نقش دولت نیز در این میان مطرح است . در پروسه جهانی شدن دولت چه می کند ؟ در دیدگاهها مختلف نقش دولت کمرنگ و یا پررنگ می شود . اما شهرهای جهانی را چگونه باید رتبه بندی کرد ؟ یک رتبه از آن جهانی شدن کشوری و رتبه دیگر جهانی شدن شهری است. که طی شاخص های مختلف آنها را طبقه بندی می کنند .

• مهندس محسن مهدیار :
  

  بشر از قدیم الایام جهانی بوده است . زیرا موتور محرکه جهانی شدن تجارت است واگر دقت کنیم متوجه می شویم که تجارت از دیرباز بین تمام ملل وجود داشته است . به عنوان مثال جاده ابریشم یکی از آثار جهانی شدن بوده است و با توسعه صنعت حمل و نقل از یک طرف و افزایش کالاهای صنعتی این روند سرعت بیشتری گرفته است . سه عرصه در روند جهانی شدن مطرح است : 1- اقتصاد 2- جامعه و فرهنگ 3- سیاست .که می توانیم فرایند جهانی شدن را در این سه عرصه بیشتر مشاهده کنیم .
  در عرصه اقتصاد که آنهم خودش به سه بخش تقسیم می شود به عنوان مثال می توانیم موبایل ، تلویزیون و یا رادیو را مطرح کنیم . دوم نیز بازارهای جهانی مانند بازارهای بورس بین الملل جهان یا نفت هستند . سوم نیز امور مالی جهانی است یعنی همان بانکهایی که عملکردهای بین المللی دارند مانند بانک سرمایه ، و در عرصه فرهنگ ، غیر بومی شدن فرهنگها است مانند: سینما و تئاتر رفتن که دیگر متعلق به سرزمین خاصی نیستند . آپارتمان نشینی یکی دیگر از عوامل جهانی شدن است . در عرصه سیاست زمانیکه جریان گردش کالا سرعت بیشتری پیدا کند ، دولتها مجبور هستند خودشان را با شرایط وقف دهند و از اختیارات خود کاسته و در عوض میدان را برای تصمیم گیریهای معادلات اقتصادی باز نمایند . یعنی دیگر خودشان نقش کنترل کننده نخواهند داشت و این فرایند جهانی شدن را در اتحادیه اروپا مشاهده می کنیم که دولتها خیلی کمتر به مسائل در سطح شهرهای منطقه ای و استانها می پردازند . جهانی شدن پدیده ای نیست که در همه جای دنیا به صورت یکسان و یکنواخت اتفاق افتد، در جایی از سرعت بیشتر و درجایی دیگر از سرعت کمتری برخوردار است .

• مهندس کیکاووس امینی :
  

  وقتی از شهر جهانی صحبت می کنیم بهتر است نگاهی تحلیلی به آن داشته باشیم . یعنی سطح داخلی شهر را ببینیم که عناصر شهری است . انسان شهری نشده در مسیر جهانی شدن با چه تغییرات کمی و کیفی مواجه می شود ؟ روستای جهانی شده را با شهر جهانی شده مقایسه می کنیم : در شهر روابط پیچیده و چند جانبه ای حکم فرماست . در روابط روستایی انسان تولیدی به کرات تکرار شده است این بدان معناست که اگر جمعیت به چند صد هزار نفر نیز برسد روابط تغییر نمی کنند تا وقتی روابط روستا به شهر تبدیل شود که روابط تولیدی دچار چند گونگی می شوند .
  از قدیم نیز تجارت صنعتی شدن را تسریع کرد و این بحث پیش آمد که مطلب جهانی شدن روی تجارت کالاست . با پیشرفت و توسعه تکنولوژی روشن شد این اطلاعات و اخباری که در جریان تبادل کالا و رفت و آمد انسانها در جریان انتقال کالا جا به جا می شود باعث افزایش تعداد افرادی می شود که در جریان این امر قرار می گیرند . بنابراین انسانی که در در جریان تجارت و تبادلات قرار می گرفت انسانی بود که در ذهن خود از جهان وسیعتری برخوردار بود زیرا اطلاعات بیشتری در اختیار داشت .انسان از نظر زندگی روزمره در روابط ساده تر است ولی از نظر اطلاعات در سطح جهانی اطلاعات قرار می گیرد . این امر اثرات مثبت و منفی در بر خواهد داشت . انسانی که بدین ترتیب اطلاعات را کسب می کند بازخورد منفی نشان می دهد . زیرا خواسته ها و روابطی را می بیند که در سطح روزمره با آنها مرتبط نیست و جایگاه آن روابط را در زندگی روزمره خود نمی تواند درک کند .
  روشن شده است که مساله گسترش روابط فقط اقتصادی نیست. تولیدات علمی ، فرهنگی ، اقتصادی و اجتماعی می تواند به جهانی شدن کمک کند . به عنوان مثال تنها شهر جهانی ایران قم است . زیرا دارای ویژگیهای خاص است و در سطح جهانی در روابط تولیدات مذهبی در سطح جهان نقش دارد. یکی از تولیدات خاص ایران نیز تولید زعفران است که خاص ما است .

• مهندس بیژن علی آبادی :
  

  جهانی به چه معناست ؟ جهانی امری است که مورد پذیرش تمام دنیا قرار گیرد یا امری است که آنرا به زور به دنیا بقبولانیم . آیا جهانی شدن به معنای تجمیع دیدگاهها است یا به معنای تجمیع زندگیست؟ تجمیع محیط است یا تجمیع تمدنها و رفتارها ؟کشورهای مختلف قبل از جهانی ساختن انسانها باید به بررسی دیدگاههای مختلف بپردازند. انسانها ، هنر و صنایع هستند که نقش اصلی را در روند جهانی شدن اجرا می کنند . دولتها در این زمینه نقش خاصی بر عهده ندارند . ما برای جهانی شدن باید ساختار شهر ، کشور و قاره را تعریف کنیم . ما باید ببینیم که شهری که می خواهد جهانی شود در چه دیدگاهی می خواهد جهانی شود . شاید بتوانیم نسبت به تغییر فرهنگ و رسیدن به یک فرهنگ مشترک عمل کنیم .

• دکتر جلیل اولیاء:
  

  منظور از شهرهای جهانی چیست ؟ به عنوان مثال لندن ، نیویورک یا سنگاپور شهرهای جهانی هستند . آیا شهرهای جهانی شهرهایی است که فعالیتهای خاص یا تاسیساتی در آن وجود داشته باشد که اقوام مختلف بتوانند در آن شهر به راحتی زندگی کنند یا یک شهر جهانی شهری است که بزرگ باشد و حدود 15 میلیون نفر در آن زندگی کنند که طبعا از تسهیلات مختلفی نیز برخوردار است .
  آیا این شهر جهانی که راجع به آن صحبت می کنیم میراثی از گذشته ما نیست ؟ میراث زمان صنعتی شدن این امر را ایجاب می کرد که تمام مردم بتوانند در یک جا متمرکز شوند و خدمات و تولید بیشتری ایجاد کنند . همانطورر که ما شاهد هستیم در انتهای قرن نوزدهم و بیستم به طرف ایجاد شهرهای بزرگ حرکت کردیم و در تهران در دهه های سی یا چهل شمسی و در دوره ی بعد از انقلاب به دلایل متفاوت این اتفاق روی داد . زیرا در این زمان تصمیم به رواج صنعتی شدن گرفتند و فکر کردند که بهتر است که مردم از روستاهای کوچک به سمت تهران مهاجرت کنند و ایجاد قطب های صنعتی نمایند . قطبهای صنعتی را همگون و لازم برای تولید محصولات صنعتی نمی دانستند .
  ولی الان به جایی رسیده ایم که خیلی از شهرها در دنیا از جمله تهران تصمیم به خلوت کردن شهر گرفته اند ، در لندن و نیویورک نیز این اتفاق افتاد و در چند دهه گذشته جمعیت کاهش پیدا کردند و مردم نیز تمایل به رفتن به خارج از شهرها داشته و از مراکز جمعیتی فاصله گیرند . اخیرا نیز همه ما شاهد هستیم که با این ابداعاتی که در ارتباطات به وجود آمده است دیگر افراد به بزرگ بودن شهرها و کنار هم قرار گرفتن جمعیت برای استفاده از اطلاعات و خدمات وجود ندارد .

• دکتر محمد حسن فولادی :
  

  به نظر من جهانی شدن یک مفهوم و شهر جهانی مفهوم دیگریست . تقریبا و گاها با هم ارتباطاتی دارند ولی الزاما یک بحث نیستند . به عنوان مثال مسکو قبل از فروپاشی یک شهر جهانی بود ولی هرگز در آینده مفهوم جهانی شدن به آن معنایی که من الان برای شما توضیح خواهم داد نمی توانست محسوب شود . کشورهای کوچکی را مانند لوکزامبورگ می شناسیم که کاملا جهانی هستند ولی وقتی وارد آن می شوید نشانه هایی از جهانی شدن نمی بینید . ولی کاملا در خدمت جهانی شدن است .
  در ایران درک و تعریف درستی از شهر وجود ندارد . شهر ظرفی است که قرار است در آن مقداری از جمعیت و مقداری از فعالیتهای اقتصادی و اجتماعی ریخته شود و مدیریت و طرحهای شهری در راستای تنظیم تعاملات یا کنترل کردن همسازی اینها در این ظرف قرار می گیرد و ما معتقد بودیم که تحولات اقتصادی ، اجتماعی و حضور مردم مظروفی است که تامین کننده این ظرفهاست .
  آنچه در شهر اتفاق می افتد و ساکنان شهرها می توانند عملکردهای شهر را در آینده مطرح کنند . ما باید موافه هایی که شهر و شهر جهانی را به وجود می آورد شناسایی کنیم تا بدانیم شهر جهانی چیست و آیا هر شهر بزرگ می تواند ادعا کند که جهانی بشود یا نشود یا اینکه جهانی شدن ربطی به مقیاس ندارد .
  می خواهم اشاره کنم که یک شهر جهانی چیست ؟ اولین ویژگی شهر جهانی این است که شهری باشد حاوی فرهنگهای متعدد بدین معنا که هند و زرتشتی و ... همه بتوانند آزادانه در کنار یکدیگر زندگی کنند ، شهری است که آدابها ، ارزشها و سنن کنار یکدیگر قرار گیرند . یکی دیگر از مشخصات شهرهای جهانی رفت و آمد انسانها به آن شهر است و رفت و آمد درون شهر باید ارزان و بدون خطر بوده و تسهیلات حقوقی و مالی در اختیار داشته باشد . شهرها جهانی دارای درک زبانی بالا بوده و امکانات پذیرایی را به همراه دارند . آنها مشخصات شهر سالم مانند ترافیک خوب و محیط زیست مناسب را به همراه دارند .

بازگشت به صفحه اخبار

---

---